Το καλοκαίρι είναι η αγαπημένη εποχή των παιδιών! Το κολύμπι στη θάλασσα είναι αναπόσπαστο κομμάτι των καλοκαιρινών διακοπών. Μερικές φορές όμως μπορεί να συμβούν απρόσμενα γεγονότα, όπως το τσίμπημα της μέδουσας. Η μέδουσα ή τσούχτρα είναι θαλάσσιος οργανισμός που αποτελείται από ένα στρογγυλό σώμα και μακριά πλοκάμια που μπορούν να εγχύσουν δηλητήριο μέσω των νηματοκύστεων που περιέχει. Οι μέδουσες τσιμπούν τους ανθρώπους όχι για να τους επιτεθούν αλλά όταν κάποιος τις αγγίξει.
Τα τσιμπήματα της μέδουσας ποικίλουν σε μεγάλο βαθμό ως προς τη σοβαρότητα. Τις περισσότερες φορές προκαλούν πόνο και τοπικό ερεθισμό στο δέρμα. Ορισμένες φορές μπορεί να οδηγήσουν σε συστηματική αντίδραση στο σώμα. Σπάνια τα τσιμπήματα μέδουσας είναι απειλητικά για τη ζωή. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δε χρήζουν νοσηλείας στο νοσοκομείο.
Υπάρχουν αρκετά είδη μεδουσών. Στην Κύπρο, οι μέδουσες που κυκλοφορούν είναι: η ξενική Rhopilema nomadica (νομαδική μέδουσα), η Cassiopea andromeda (ανάποδη μέδουσα), η Aurelia aurita (ονομάζεται μέδουσα “γυαλί”), η Cotylorhiza tuberculate (έχει χρώμα καφεκίτρινο και μοιάζει με τηγανητό αυγό), η Rhizostoma pulmo (γαλάζια μέδουσα) και η μωβ μέδουσα (Pelagia nostiluca). Εντονότερες αντιδράσεις προέρχονται από τις μωβ μέδουσες και τη νομαδική μέδουσα.
Ποια είναι τα συμπτώματα των τσιμπημάτων της μέδουσας;
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τα τσιμπήματα από μέδουσα προκαλούν ήπια τοπικά συμπτώματα που υποχωρούν σε λίγες μέρες και δεν είναι απειλητικά για τη ζωή. Τα συνήθη σημεία και συμπτώματα των τσιμπημάτων μέδουσας περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
Τοπικά συμπτώματα όπως: κάψιμο, τσούξιμο και τοπικό πόνο στο σημείο του τσιμπήματος.
Κόκκινα, καφέ ή μωβ ίχνη στο δέρμα σαν “αποτύπωμα” της επαφής των πλοκαμιών με το δέρμα.
Τοπικά κνησμός. Ο κνησμός μπορεί να διαρκέσει μια βδομάδα.
Πρήξιμο τοπικά.
Σπασμωδικός πόνος που ακτινοβολεί στο πόδι ή στο χέρι
Τα σοβαρά τσιμπήματα μέδουσας μπορούν να επηρεάσουν πολλαπλά συστήματα του σώματος και να προκαλέσουν μια κατάσταση που ονομάζεται αναφυλαξία και τα κύρια συμπτώματα που εμφανίζονται είναι η δυσκολία στην αναπνοή και την κατάποση. Η αναφυλαξία που είναι μια σπάνια κατάσταση που ακολουθεί το τσίμπημα μέδουσας συμβαίνει συνήθως 20 λεπτά μετά το τσίμπημα. Η μέδουσα που σχετίζεται πιο συχνά με την αναφυλαξία είναι η box μέδουσα που περιοδεύει κυρίως στην Αυστραλία και το Νότιο Ειρηνικό ωκεανό.
Τα σημεία και συμπτώματα των σοβαρών τσιμπημάτων μέδουσας περιλαμβάνουν τα πιο κάτω:
Πόνος στο στομάχι, ναυτία και έμετος
Πονοκέφαλος
Μυϊκός πόνος ή σπασμοί
Αδυναμία, υπνηλία, λιποθυμία και σύγχυση
Δυσκολία στην αναπνοή
Καρδιακά προβλήματα
Αναφυλαξία (σοβαρή αλλεργική αντίδραση)
Από τί εξαρτάται η σοβαρότητα του τσιμπήματος της μέδουσας;
Η σοβαρότητα της αντίδρασης εξαρτάται από τα πιο κάτω:
Το είδος και το μέγεθος της μέδουσας.
Τη διάρκεια της έκθεσης στα κεντριά.
Το μέγεθος του δέρματος που έχει επηρεαστεί.
Σοβαρότερη αντίδραση παρατηρείται στα παιδιά
Πώς αντιμετωπίζεται το τσίμπημα μέδουσας;
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δε χρειάζεται να επισκεφθείτε το νοσοκομείο για να αντιμετωπίσετε το τσίμπημα μέδουσας. Τα περισσότερα τσιμπήματα μεδουσών είναι ακίνδυνα και αντιμετωπίζονται με απλά βήματα:
Ξεπλύνετε τα πλοκάμια και το δηλητήριο από τη περιοχή του τσιμπήματος με θαλασσινό νερό.
Μην τρίβετε το τραυματισμένο σημείο.
Χρησιμοποιώντας τσιμπιδάκι φρυδιών ή γάντια ή κάρτα αφαιρέστε τα πλοκάμια που βλέπετε στο δέρμα σας.
Εφαρμόστε ξύδι ή οινόπνευμα ή μείγμα από σόδα και θαλασσινό νερό στην περιοχή του τσιμπήματος και όταν ξεραθεί αφαιρέστε με μια πιστωτική κάρτα για να φύγουν τυχόν πλοκάμια που έμειναν. Για τη μωβ μέλισσα δε χρησιμοποιείται ξύδι γιατί μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη απελευθέρωση δηλητηρίου από τις νηματοκύστεις. Για τη μωβ μέδουσα προτιμάτε το θαλασσινό νερό μόνο του ή σε αναλογία 1:1 με μαγειρική σόδα.
Μπορείτε να εφαρμόσετε τοπικά λοσιόν καλαμίνης ή κορτιζόνης εάν είναι έντονα η κοκκινίλα και ο κνησμός στην περιοχή.
Τοπικά πάγος μπορεί να μειώσει το πρήξιμο και τον πόνο ή ζεστό νερό τοπικά εάν υπάρχει.
Σε περιπτώσεις έντονου κνησμού μπορεί να σας δοθεί αντιισταμινικό σιρόπι.
Αναλγητικά όπως παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη για τον πόνο.
Σε περίπτωση που εμφανιστεί σοβαρή αλλεργική αντίδραση όπως πρήξιμο στο πρόσωπο, βράγχος στη φωνή, δυσκολία στην αναπνοή, λιποθυμία ή τάση για λιποθυμία, εάν το εξάνθημα επεκταθεί στο σώμα τότε θα πρέπει να προσκομίσετε το θύμα στο τμήμα επειγόντων περιστατικών.
Γενικές οδηγίες
Οι ναυαγοσώστες της περιοχής συνήθως γνωρίζουν αν η παραλία έχει μέδουσες και το είδος.
Αν κάνετε σερφ ή κατάδυση σε ωκεανό καλό θα ήταν να φοράτε προστατευτικό μαγιό.
Σε περίπτωση που δείτε μια μέδουσα καθώς κολυμπάτε μείνετε μακριά από τα πλοκάμια της.
Οι μέδουσες που έχουν ξεβραστεί στην ακτή μπορεί να σας τσιμπήσουν και περιέχουν δηλητήριο στα πλοκάμια τους.
Θα πρέπει άμεσα να αναζητήσετε τη βοήθεια ειδικού εάν παρουσιάσετε ένα από τα πιο κάτω μετά το τσίμπημα μέδουσας (τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται συνήθως εντός 20 λεπτών από το τσίμπημα):
Πρήξιμο στα μάτια ή στα χείλη
Αν εμφανίσετε δυσκολία στην αναπνοή
Αν εμφανίσετε ζάλη ή τάση για λιποθυμία ή σύγχυση
Αν το εξάνθημα επεκταθεί σε όλο το σώμα
Copywright Δρ Ελισάβετ Ευσταθίου, Παιδίατρος
